2023 Türkiye Ar-Ge Raporu: Savunma Sanayisi Öne Çıkıyor
2023 Türkiye Ar-Ge Raporu: Savunma Sanayisi Öne Çıkıyor
2023 itibarıyla Türkiye'de kamu AR-GE harcamalarının en yüksek payı savunma sanayisine ait. SER Akademi'nin yayımladığı 'Türkiye 2024 Ar-Ge ve İnovasyon Raporu'na göre, AR-GE çalışanlarının sayısı 400 bine yaklaşırken, yüksek teknoloji sektöründe önemli gelişmeler kaydedildi. Rapor, Türkiye'deki AR-GE ve inovasyon faaliyetlerinin genel bir değerlendirmesini sunuyor.
Akademinin Genel Müdürü Ömer Özdinç, raporun hazırlanmasında ulusal ve uluslararası veri setlerinden faydalandıklarını belirtti. Her yıl Türkiye'deki AR-GE ve inovasyon faaliyetlerinin fotoğrafını çekmeye çalıştıklarını ifade eden Özdinç, yüksek teknoloji ve yazılım sektöründeki hızlı yükselişe dikkat çekti. Özel sektörün bu alanlarda daha fazla katma değer üretmeye başladığını vurguladı.
AR-GE Çalışanlarının Sayısı ve Sektörel Dağılım
Özdinç, Türkiye'de AR-GE çalışanlarının sayısının 2023'te 400 bine yaklaştığını belirtti. Özel sektördeki AR-GE çalışanları yüzde 8,8 artış göstererek 207 bine ulaşırken, kamu sektöründeki araştırmacı sayısının yüzde 7 düştüğünü ifade etti. İmalat sektöründe en çok artışın havacılıkta görüldüğünü belirten Özdinç, bu sektörü 'Türk inovasyon sisteminin parlayan yıldızı' olarak tanımladı.
Kamunun AR-GE yatırımlarının yüzde 167 artırıldığını bildiren Özdinç, kamu AR-GE harcamalarının toplamı içindeki payını en çok artıran sektörün yüzde 43 ile savunma sanayisi olduğunu ifade etti. Bu sektörü tarım ile yeryüzünün keşfi ve kullanımı alanlarının izlediğini belirtti. Yükseköğretim harcamalarının kamu ve ticari kesime kıyasla daha az arttığına dikkat çekti.
AR-GE Harcamalarının Ekonomik Etkisi
AR-GE harcamalarının bölgelere göre dağılımına değinen Özdinç, Batı Anadolu'nun (Ankara-Konya) bu kategoride birinci olduğunu, İstanbul ile farkın açıldığını bildirdi. AR-GE harcamalarının, yüzde 90 oranında artarak, gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) içindeki oranının yüzde 1,42'ye çıktığını belirtti. GSYH içindeki AR-GE harcamalarının oranı bakımından Türkiye, OECD ülkeleri içinde 28. sırada yer aldı.
Özdinç, harcamalarda yüksek artış olmasına rağmen bu göstergenin çok artmamasının önemli sebeplerinden birinin GSYH'de yaşanan yüksek artış olduğunu ifade etti. Teknoparklardaki firma sayısının 10 bini, istihdam sayısının 100 bini geçtiğine işaret eden Özdinç, bu bölgelerde ihracat tutarının yıllık yüzde 67 artışla 2 milyar dolara yükseldiğini vurguladı.
Yazılım Sektöründe KOBİ'lerin Rolü
Yüksek teknoloji sektöründe firma sayısının yüzde 8 arttığını, cironun ise dolar bazında yüzde 7 düştüğünü ifade eden Özdinç, Türkiye'nin araştırmacı sayısı açısından OECD ülkeleri içindeki yerine dikkat çekti. AR-GE tam zaman eşdeğeri (TZE) personel sayısında Türkiye, 8. sırada yer aldı. Son bir yıllık artışta Estonya'nın ardından ikinci sırayı alırken, 5 yıllık artış dikkate alındığında ise birinci sıraya yerleşti.
KOBİ'lerin yüksek teknoloji ve yazılım sektöründeki yerine de değinen Özdinç, yazılım sektöründe KOBİ'lerin 206 milyar lira ciroyla, sektördeki toplam gelirin yüzde 63'ünü, istihdamın da yüzde 76'sını oluşturduğunu kaydetti. Mikro KOBİ'ler, 40 milyar lira ciro üreterek sektörün 4'te 1'ini istihdam etti. Yüksek teknoloji sektörlerinde ise KOBİ'ler 97 milyar lira ciroyla sektördeki toplam gelirin sadece yüzde 17'sini üretti.